จับตามองกระแสการลงทุนจากบริษัทยักษ์ใหญ่ระดับโลกในพื้นที่จีนตะวันตก: กรณีศึกษา Mega Project ของ Samsung Electricsในนครซีอาน

หากจะเอ่ยถึงแบรนด์อุปกรณ์อิเลคทรอนิกส์นานาชนิดสัญชาติเกาหลีก็คงหนีไม่พ้นชื่อของ “Samsung” ปัจจุบันธุรกิจของบ.ซัมซุงแบ่งออกเป็น 4 ประเภทใหญ่ได้แก่ เครื่องใช้ในบ้าน เครื่องใช้สำนัก โทรศัพท์มือถือ และส่วนประกอบหลัก ๆ ที่ใช้ในการผลิตอุปกรณ์ดิจิตอลที่เป็นนวัตกรรมล่าสุด มีฐานการผลิต 25 แห่ง บริษัทและสาขา 36 แห่ง ประจำอยู่ใน 46 ประเทศทั่วโลก และกระจายอยู่ทั้ง 7 ทวีป คือ อเมริกาเหนือ ยุโรป เอเชียตะวันออกเฉียงใต้ เอเชียกลาง จีน เครือรัฐเอกราชและละตินอเมริกา

ในช่วงต้นปีที่ผ่านมา หลายคนคงได้ทราบข่าว การลงทุนตั้งฐานการผลิตชิปหน่วยความจำที่ใหญ่ที่สุดในทวีปเอเชียมูลค่า 7,000 ล้านดอลลาร์สหรัฐฯ ของซัมซุงในนครซีอานไปแล้ว โดยเป็นโครงการผลิตแฟลชเมมโมรีแบบ NAND ^[1] โครงการดังกล่าวได้รับความสนใจจากประชาชนรวมไปถึงหน่วยงานต่างๆของรัฐบาลและถือเป็นโครงการขนาดยักษ์ประจำปี 2555 ของมณฑลส่านซี

บีไอซีซีอานจึงขอนำเสนอข้อมูลที่มาการตัดสินใจโครงการดังกล่าวซึ่งเป็นกรณีศึกษาของกระแสแนวโน้มการลงทุนในจีนตะวันตกที่กำลังได้รับความสนใจ

1.จากมุมมองระดับท้องถิ่น

1.1 “ซีอาน” จากม้านอกสายตา กลายมาเป็นที่ตั้งของฐานการผลิต

หลังจากการประกาศแผนการลงทุนของซัมซุงแล้ว ปรากฏข่าวในสื่อต่างๆ ว่าซีอานได้รับคัดเลือกเป็นที่ตั้งโปรเจคใหญ่ของซัมซุง แม้ว่าในช่วงแรกที่มีการพิจารณาโครงการดังกล่าว ยักษ์ใหญ่ด้านอิเล็กทรอนิกส์แห่งเกาหลีไม่ได้จัดลำดับซีอานอยู่ในเมืองที่จะพิจารณาเป็นที่ตั้งโครงการดังกล่าวมาดูศักยภาพทางเศรษฐกิจของซีอานเปรียบเทียบกับเมืองเอกใหญ่อื่นๆ ในจีนตะวันตก

จากข้อมูลสถิติทางการของเมืองเอกใหญ่สามแห่งของภาคตะวันตกได้แก่ มหานครฉงชิ่ง นครเฉิงตูและนครซีอานพบว่านครซีอานมีอัตราการลงทุนจากต่างประเทศรวมไปถึงที่ตั้งของบริษัทชั้นนำ 500 อันดับแรกของโลกต่ำที่สุดเมื่อเทียบกับอีกสองเมืองใหญ่ ท่านผูอ่านจึงอาจตั้งคำถามว่า แล้วอะไรคือปัจจัยที่ทำให้ซัมซุงตัดสินใจเลือกนครซีอานเป็นที่ตั้งฐานการผลิตแห่งใหม่...

ปัจจัยสำคัญที่ทำให้ซีอานชนะใจซัมซุง จากคำสัมภาษณ์ของผู้แทนซัมซุงพบว่าซีอานมีข้อเด่นดังนี้

•ความกระตือรือร้นของรัฐบาลมณฑลส่านซีและนครซีอาน

ทั้งการตอบรับกับความสนใจของซัมซุงอย่างรวดเร็ว การตอบแบบสอบถามในประเด็นเกี่ยวกับปัจจัยด้านต่างๆกว่าพันข้อที่ซัมซุงขอรับ และการให้คำแนะนำและประสานงานเกี่ยวกับการโครงสร้างพื้นฐานที่เตรียมไว้เพื่อโรงงานซัมซุง รวมทั้งข้อเสนอนโยบายให้สิทธิพิเศษต่างๆ

นอกจากนี้ การที่รัฐบาลส่านซีมีโครงการเตรียมสร้างพื้นที่ปลอดเขตภาษีนำเข้า(Import supplies tariff-free) ให้แก่ซัมซุง ซึ่งดำเนินงานเหล่านี้ล้วนสอดคล้องกับแนวทาง Go West ของรัฐบาลกลางเป็นอย่างยิ่ง

•การเร่งขยายโครงสร้างพื้นฐานและระบบโลจิสติกส์ในพื้นที่

รายงานปี 2554 ระบุว่า ในปัจจุบันมณฑลส่านซีถือเป็นมณฑลที่มีพื้นที่ทางด่วนมากที่สุดในพื้นที่จีนตะวันตก ด้วยระยะทางทั้งสิ้นกว่า 3,800 กิโลเมตร ซึ่งรัฐบาลส่านซีได้เตรียมงบประมาณไว้กว่า 170,000ล้านหยวนในการก่อสร้างทางด่วนเพิ่มอีก โดยเป็นระยะทางกว่า 2,000 กิโลเมตร

มณฑลส่านซียังเป็นพื้นที่ผ่านของเส้นทางยูเรเชีย (Eurasian Land Bridge) หรือที่นิยมเรียกกันว่าเส้นทางสายไหมใหม่ ในปัจจุบันเส้นทางยูเรเชียทั้ง 2 สายได้แก่ จากรัสเซียตะวันออกไปยังเมือง Rotterdam ระยะทาง 13,000 กม. และจากมณฑลเจียงซู(เหลี่ยนหยุนก่าง)ไปยังเมือง Rotterdam ระยะทาง 10,900 กม. โดยมณฑลส่านซีได้รับอานิสงส์จากเส้นทางยูเรเชียหมายเลข 2 ในการขนส่งสินค้าอาทิ อุปกรณ์สินค้าไอที เหล็กด้วยเช่นกัน

นอกจากนี้ โครงการท่าสินค้านานาชาติซีอาน(Xi’an International Trade and LogisticsPark) และคลังสินค้าทัณฑ์บนนครซีอาน (Xi’an Free trade zone) ยังถือเป็นอีกปัจจัยหนึ่งที่ช่วยสร้างความมั่นใจให้แก่วิสาหกิจที่อาจจะกังวลเรื่องเส้นทางการคมนาคมในพื้นที่ไร้ทางออกสู่ทะเล ปัจจุบันท่าสินค้านานาชาติซีอานมีการคมนาคมที่สะดวก ตั้งอยู่ห่างจากใจกลางธุรกิจของนครซีอานเพียง 5 กิโลเมตร และห่างจากสนามบินนานาชาติซีอาน-เสียนหยาง 28กิโลเมตรและมีสนามบินเหยาชุนตั้งอยู่ภายในเขต (พื้นที่ของโครงการตามแผนที่ได้วางไว้เมื่อสิ้นสุดแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติฉบับที่13 ในปีพ.ศ. 2563 จะมีขนาดพื้นที่รวม 44.6 ตารางกิโลเมตร และจะขยายได้ถึง 120 ตารางกิโลเมตร ยอดเงินลงทุนทั้งสิ้น 9,800 ล้านหยวน)

•แหล่งผลิตบุคลากรด้านไอทีและอุตสาหกรรมเทคโนโลยีชั้นสูงที่น่าจับตามอง

 “บริษัทไม่สามารถเติบโตได้เลย หากขาดบุคลากรทางด้านเทคนิคในซีอาน” นายฝูฮุ่ย ผู้อำนวยการบ.Intel Mobile Communications Technology ผู้ผลิตชิปความจำในระบบ 3G กล่าวถึงบุคลากรผู้เชี่ยวชาญทางเทคนิคของบริษัทที่ล้วนมาจากสถานศึกษาในนครซีอาน

ตลาดแรงงานของนครซีอานได้ขึ้นชื่อว่าเป็น“Talent Pool”ของประเทศจีน มีสถานศึกษาและสถาบันการเรียนการสอนเฉพาะทาง (Technical education) มากมาย ทำให้นครซีอานมีบัณฑิตจบใหม่ที่เต็มไปด้วยปริมาณและคุณภาพในแต่ละปีสูงถึง 200,000 คน 

นอกจากนี้นครซีิอานยังเป็นแหล่งของศูนย์วิจัยและพัฒนาทางด้านข้อมูลอิเล็กทรอนิกส์กว่า 50 แห่ง จึงทำให้นครซีอานเป็นอีกหนึ่งทางเลือกสำหรับวิสาหกิจที่กำลังมองหาบุคลากรผู้เชี่ยวชาญเฉพาะทางและพื้นที่การลงทุนแห่งใหม่

นอกเหนือจากศักยภาพด้านต่างๆที่กล่าวมาแล้วอีกหนึ่งปัจจัยหลักที่ดึงดูดการลงทุนของวิสาหกิจต่างชาติได้แก่ “ค่าแรงถูก”โดยหากเปรียบเทียบอัตราค่าแรงขั้นต่ำในเขตนครใหญ่ๆทางภาคตะวันออกแล้ว อัตราค่าแรงในนครซีอานถือว่าอยู่ในระดับที่ค่อนข้างต่ำเลยทีเดียว 

1.2 ผลจากโครงการเมกะโปรเจคของซัมซุงต่อนครซีอานและมณฑลส่านซี

•The Ripple Effect ซีอานเริ่ม “เนื้อหอม” ในสายตาบริษัทต่างชาติอื่นๆ มากขึ้น

นอกจากจะเป็นการสร้างงานในพื้นที่แล้ว (ประมาณการเบื้องต้นที่ซัมซุงจะจ้างพนักงานจำนวน 13,000 ตำแหน่ง)  ยังพบว่าการเข้ามาลงทุนของซัมซุงยังจุดประกายให้วิสาหกิจชาติอื่นๆ อาทิ บริษัท Air products ของสหรัฐอเมริกาที่มณฑลส่านซีได้เคยทาบทามเรื่องการเข้ามาลงทุนในซีอานเอาไว้ติดต่อแจ้งความสนใจเข้ามาลงทุนในซีอานเพียง 15 วันหลังจากข่าวการประกาศโครงการใหญ่ของซัมซุง นอกจากนี้ บริษัทต่างชาติอื่นๆ อาทิ Mexelli Real Estateในนครฉงชิ่งที่แสดงความสนใจที่จะเข้ามาซีอานหลังจากข่าวดังกล่าวเช่นกัน ^[2]

•นครซีอานกับเป้าหมายการเป็นเมืองสากล 

ข่าวการลงทุนของซัมซุงในครั้งนี้ถือเป็นสิ่งที่ช่วยประชาสัมพันธ์และยกระดับความเป็นสากลให้แก่นครซีอานอย่างมาก และตรงกับแผนพัฒนาเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติฉบับล่าสุดของมณฑลส่านซี ที่ต้องการให้ซีอานเป็นเมืองที่มีความเป็นสากลมากขึ้น (International Metropolis)

นอกจากนี้นายจ้าว เจิ้งหย่งผู้ว่าการมณฑลส่านซียังได้เคยกล่าวว่า “ผมเชื่อว่าการมาของซัมซุงในครั้งนี้จะช่วยเปลี่ยนแปลงโครงสร้างอุตสาหกรรมของมณฑลส่านซีได้” เนื่องจากกล่าวได้ว่า โครงการดังกล่าวสอดคล้องกับทิศทางการดำเนินงานของรัฐบาลที่ตั้งเป้าการปรับปรุงโครงสร้างอุตสาหกรรมในพื้นที่อีกด้วย

•ดึงแรงงานที่มีฝีมือในอุตสาหกรรมอิเล็กทรอนิกส์กลับสู่บ้านเกิด

“สถานการณ์ของนครซีอานแตกต่างจากเดิมอย่างสิ้นเชิง ปัจจุบันซีอานมีศักยภาพพอที่จะดึงแรงงานที่มีฝีมือและมีความสามารถที่เคยออกไปทำงานต่างถิ่นให้กับสู่บ้านเกิดได้ไม่ยาก” นายต่งเสี่ยวไถ ผู้จัดการฝ่ายบริหารทรัพยากรบุคคลเขตพัฒนาอุตสาหกรรมชั้นสูงนครซีอาน (Xi'an hi-tech industries development zone) กล่าวถึงทิศทางของบุคลากรจากซีอานที่ในอนาคตอาจจะเลือกกลับมาทำงานที่บ้านเกิด

กล่าวได้ว่า ซัมซุงมิใช่วิสาหกิจเอกชนด้านอิเล็กทรอนิกส์รายแรกที่ตัดสินใจมาลงทุนในนครซีอานเพราะตั้งแต่ปี 2551 บ. Intel ได้เข้ามาตั้งโรงงาน ด้วยเหตุผลที่นครซีอานเป็นแหล่งผลิต semiconductor ขนาดใหญ่ของประเทศ นอกจากนี้พบว่ายังมีบริษัทด้านเทคโนโลยีสารสนเทศแล้วกว่า 2,600 บริษัท ดังนั้น การมาของบ.ซัมซุงในครั้งนี้ถือเป็นอีกปัจจัยหนึ่งที่ช่วยดึงแรงงานคุณภาพที่มีทักษะทางด้านเทคโนโลยีกลับสู่นครซีอานได้

2. มุมมองระดับประเทศ

2.1 จีนตะวันตก แหล่งฐานการผลิตแห่งใหม่ที่น่าสนใจ

จีนตะวันตก กำลังกลายเป็นแหล่งลงทุนใหม่ที่ได้รับความสนใจ เนื่องจากปัจจัยในหลายด้านที่เอื้ออำนวย ต้นทุนแรงงานที่ต่ำกว่าพื้นที่ชายฝั่งของจีน ความอุดมสมบูรณ์ของทรัพยากรที่ไม่มีขีดจำกัด การเร่งพัฒนาโครงสร้างพื้นฐานและมาตรการสิทธิในการลงทุนต่างๆ ของรัฐบาาลท้องถิ่นซึ่งปรากฏอย่างชัดเจน อาทิ กรณีของซีอานได้แก่ การมาของกลุ่มบ.NTT DATA ยักษ์ใหญ่ทางด้านซอฟแวร์จากประเทศญี่ปุ่นซึ่งตั้งเป้ายุบฐานการผลิตในพื้นที่อื่นๆของประเทศจีนมาตั้งรวมกันที่นครซีอานภายในปีพ.ศ.2558 หรือการตั้งฐานการผลิตของบ. HONEYWELLในนครไฮเทคซีอาน การมาในครั้งนี้ของ HONEYWELL ได้ตัดสินใจยุบฐานการผลิตที่นครเซี่ยงไฮ้และประเทศออสเตรเลียเพื่อมาตั้งรวมกันยังนครซีอาน

นอกจากนี้ โครงการใหญ่ของซัมซุงในซีอานยังได้ส่งผลช่วยดึงดูดการลงทุนในอุตสาหกรรมที่เกี่ยวข้อง ส่งผลให้พื้นที่ที่ได้รับการลงทุนมีทิศทางการเติบโตรวดเร็วขึ้น  กรณีนี้คล้ายคลึงกับการลงทุนของ Hewlett-Packard ในนครฉงชิ่งซึ่งแสดงให้เห็นถึงโอกาสการขยายตัวทางธุรกิจของจีนตะวันตกหากมีโครงการที่สำคัญเข้ามาในพื้นที่

2.2 การปรับเป้าหมายของจีนให้เป็นแหล่งลงทุนอุตสาหกรรมที่ให้มูลค่าเพิ่มสูง

แม้ว่าจะมีผู้เชี่ยวชาญบางราย เริ่มกล่าวถึงความสามารถทางการแข่งขันของจีนในอุตสาหกรรมบางประเภทเริ่มลดลง โดยเฉพาะกรณีอุตสาหกรรมที่เน้นพึ่งแรงงาน (Labor intensive) และเน้นการส่งออกสินค้าไปยังต่างประเทศมากกว่าขายในประเทศจีนอย่างเดียว ส่งผลให้บริษัทต่างชาติบางรายเริ่มพิจารณาย้ายแหล่งลงทุนไปที่พื้นที่อื่นๆ อาทิ การที่บ.ไนกี้ตัดสินใจขยายฐานการผลิตที่เวียดนามเป็นสัดส่วนมากขึ้นกว่าประเทศจีน (เนื่องจากสินค้าดังกล่าวให้ความสำคัญแก่ต้นทุนแรงงาน) หรือกรณีของ ET Water systems จากประเทศสหรัฐได้ตัดสินใจกลับไปลงทุนฐานการผลิตที่สหรัฐ (เนื่องจากให้คำนึงถึงเรื่องระบบการกระจายสินค้าไปต่างประเทศเป็นหลักโดยเฉพาะสหรัฐอเมริกา)

อย่างไรก็ตาม อีกกระแสที่น่าสนใจในขณะนี้คือการที่ประเทศจีนกำลังก้าวสู่การเป็นแหล่งผลิตของอุตสาหกรรมที่ให้มูลค่าเพิ่มสูง เช่นเดียวกับกรณีของบ.ซัมซุงซึ่งถือเป็นตัวอย่างการลงทุนในอุตสาหกรรมขั้นสูงที่ชัดเจน

อนึ่ง พบธุรกิจต่างชาติในอุตสาหกรรมที่มีมูลค่าเพิ่มสูงหลายรายในนครซีอาน เนื่องด้วยรัฐบาลนครซีอานให้ความสำคัญในการพัฒนาอุตสาหกรรมที่มี Value added และใช้เทคโนโลยีชั้นสูงในการผลิต รวมไปถึงการจัดให้มีการพัฒนานวัตกรรมและบุคลากรในพื้นที่ซึ่งเป็นหนึ่งในนโยบายสำคัญของมณฑลอีกด้วย

ตัวอย่างของโครงการการลงทุนอื่นๆ ในนครซีอานที่กำลังได้รับความสนใจได้แก่ อุตสาหกรรมการบิน กลุ่มบริษัทแอร์บัสได้ตั้งโรงเรียนฝึกอบรมเจ้าหน้าที่ในด้านการผลิตชิ้นส่วนเครื่องบินที่นครซีอาน รวมไปถึงอุตสาหกรรมอิเล็กทรอนิกส์ของ บ.General Electric’s ที่ได้จัดตั้งศูนย์วิจัยนวัตกรรมขึ้นที่นครซีอาน เป็นต้น

นอกจากนี้ รัฐบาลมณฑลส่านซียังได้เคยกล่าวถึงการสนับสนุนอุตสาหกรรมภาคบริการ (อาทิ การเงิน โลจิสติกส์ ข้อมูลอิเล็กทรอนิกส์ การประกันภัยและการท่องเที่ยว) ว่าเป็นอีกหนึ่งช่องทางที่รัฐบาลและหน่วยงานในพื้นนครซีอานเล็งเห็นโอกาสที่จะเพิ่มศักยภาพดึงดูดการลงทุนและความร่วมมือจากต่างประเทศในอนาคตเช่นกัน

บทสรุป: ศักยภาพมากมายของซีอาน มากับการบ้านต่างๆ เช่นกัน

นสพ.ไชน่าเดลี่ ได้กล่าวถึงการเตรียมรับกับการเริ่มเข้ามาลงทุนของบริษัทยักษ์ใหญ่ต่างๆ ในซีอานและส่านซี โดยเฉพาะ ประสบการณ์ด้านการต้อนรับและตอบสนองแก่การลงทุนบริษัทข้ามชาติขนาดใหญ่ ซึ่งอาจจะน้อยกว่าเมืองใหญ่อื่นๆอย่างนครฉงชิ่งหรือนครเฉิงตู ซึ่งอย่างไรก็ตาม ธุรกิจต่างๆ ก็ยังมองเห็นโอกาสสำคัญในการเข้ามาลงทุนที่นครซีอานน่าจะรีบเตรียมการเพื่อคว้าโอกาสเหล่านี้เอาไว้ให้ได้

นอกจากนี้ ซีอานก็ได้เริ่มวางแผนการปรับปรุงสภาพเมืองให้รองรับการเข้ามาของชาวต่างชาติที่จะเพิ่มขึ้น (ปัจจุบันพบชาวต่างชาติในซีอาน 5,000 คนเฉพาะโครงการใหญ่ของซัมซุงจะเพิ่มจำนวนชาวเกาหลีเข้ามาอาศัยในนครซีอานเพิ่มอีกประมาณ 1,000 คน)ทั้งด้านที่อยู่อาศัย ระบบสาธารณูปโภค ซึ่งถือเป็นความท้าทายอีกประการสำหรับมณฑลส่านซีและนครซีอาน แต่ผลลัพธ์ที่น่าดึงดูดใจ ทั้งในแง่ของเศรษฐกิจและการเป็นเมืองสากลก็น่าจะเป็นแรงผลักดันให้เป้าหมายเหล่านี้เกิดขึ้นเป็นผลได้ในอนาคตอันไม่ไกล

ข้อมูลเพิ่มเติม

1. Samsung Electronics บุกนครซีอานตั้งฐานการผลิตชิปหน่วยความจำ

2. HONEYWELL ฉลองโรงงานแห่งใหม่ ณ เขตไฮเทคฯนครซีอาน

3.เขตไฮเทคฯนครซีอานนำมาตรการ “เขตอุตสาหกรรมปลอดค่าธรรมเนียม” จูงใจนักลงทุนเป็นแห่งแรกในพื้นที่จีนตะวันตก

4.ศึกษาพัฒนาการเขตพัฒนาอุตสาหกรรมชั้นสูงนครซีอาน(Xi'an hi-tech industries development zone) กับการพัฒนาที่ไม่หยุดยั้ง

ข้อมูลอ้างอิง

1.แหล่งข้อมูล www.hros.cn/zdgz/default.asp 中国人力资源外包网

2.บทความ Flash forward to the future (http://usa.chinadaily.com.cn/weekly/2012-06/22/content_15518530.htm

3. ‘Eurasian Land Bridge’ http://en.wikipedia.org/wiki/Eurasian_Land_Bridge

4. Information Center of Shaanxi Province http://www.china.org.cn/english/features/43599.htm

5. ‘Rail line promises to be new Silk Road’ http://www.chinadaily.com.cn/cndy/2012-06/09/content_15490124.htm

6. ‘Eastern promise fades as western growth soars’ http://usa.chinadaily.com.cn/business/2012-07/24/content_15610308.htm

7. ‘W China to see fastest growth nationwide:Report’ http://usa.chinadaily.com.cn/business/2012-07/21/content_15605532.htm

8. ‘Foreign Investment Going West, Cities:A new driving force for development’

9.西安国际港务区http://www.itl.gov.cn/structure/index.htm

______________________________________

[1] บ.ซัมซุง ในฐานะผู้ผลิตแฟลชเมโมรีแบบ NAND รายใหญ่ของโลกได้ประกาศตัวชิป Embedded รุ่น moviNAND ขนาด 64 กิกะไบต์ และเมโมรีการ์ด microSD ขนาด 32 กิกะไบต์ ซึ่งใช้เทคโนโลยีการผลิตระดับ 30 นาโนเมตร ระบุว่าความสามารถของวิดีโอโฟน ตลอดจนความต้องการในการจัดเก็บแอพพลิเคชัน ภาพยนตร์ รายการโทรทัศน์ และวิดีโอคลิปจากเว็บไซต์อย่าง YouTube.com ที่เพิ่มสูงขึ้น ส่งผลให้มีการพัฒนาชิปความจำดังกล่าวอย่างจริงจังรวมไปถึงความต้องการในตลาดผู้บริโภคสูงขึ้น ทำให้ยอดขายชิปความจำดังกล่าวเพิ่มขึ้นถึงร้อยละ 34

[2] อ้างอิงจากบทความ Flash forward to the future (http://usa.chinadaily.com.cn/weekly/2012-06/22/content_15518530.htm หน้าที่ 5